Uit: Marsilio Ficino, 500 jaar later

Marsilio Ficino werd geboren in 1433 te Figline, een gehucht ten zuiden van Florence, en stierf op 23 oktober 1499 te Florence. Hij was de geestelijk leidsman van de Florentijnse Vroeg-Renaissance, die plaatsvond in de jaren 1470 – 1515. Hij inspireerde mensen als Cosimo en Lorenzo de’ Medici, die aan het hoofd stonden van de stadstaat Florence, en de kunstenaars Botticelli en Michelangelo. Zijn filosofie droeg hij uit in brieven en andere geschriften, en via gespreksgroepen die door hem werden geleid en die op hun beurt weer werden geïnspireerd door de gesprekken die Plato rond 350 v. Chr. voerde in zijn Academie. Hoewel de gespreksgroepen van Ficino waarschijnlijk minder strak georganiseerd waren dan die van Plato, kwamen ze eveneens bekend te staan als een ‘Academia’.

Ficino verenigde de filosofische traditie van Plato en Hermes Trismegistus met de Christelijke traditie zoals die in de Middeleeuwen vorm had gekregen. Hij verenigde de verering van God de Vader met de menselijke waardigheid van het individu, door erop te wijzen dat het individu een onsterfelijke ziel heeft en dat de ziel juist door haar onverbrekelijke verbinding met God onsterfelijk is.

De leer van de onsterfelijkheid van de ziel was een essentieel onderdeel van Ficino’s levensbeschouwing. Dit wordt geïllustreerd in het volgende, overgeleverde verhaal. Met zijn goede vriend en mede-filosoof Michele Mercati sprak hij af dat degene die het eerst zou sterven, de ander door een teken zou laten weten dat zijn ziel nog bestond. Als Mercati op een nacht zit te studeren, hoort hij plotseling de hoefslag van een galopperend paard, dat voor de deur van zijn huis blijft stilstaan. Tegelijk hoort hij de stem van Marsilio Ficino, die hem toeroept: ‘Michele, het is waar, het is allemaal waar!’ Michele opent het venster en ziet degene die hij gehoord heeft, spoorslags op een wit paard wegrijden en uit het gezicht verdwijnen. Later bleek dat Ficino op dat zelfde moment was gestorven.

Ficino constateert dat de menselijke ziel een groot verlangen heeft om aangeraakt te worden. Tegenwoordig manifesteert dit verlangen zich vooral door een sterke behoefte aan fysieke aanraking en dit is een van de dingen die Ficino zo actueel maakt in deze tijd. In een van zijn brieven geeft hij de hint: ‘U hoeft niet te bewegen om aangeraakt te worden.’ Wie dit verlangen van de ziel probeert te stillen in de fysieke wereld, heeft steeds sterkere zintuiglijke prikkels nodig, die het verlangen weer versterken. Dit verklaart de hang naar de ultieme ervaring, naar de uiteindelijke overtreffende trap. De neiging om steeds de grens te verleggen in zintuiglijk genot, zal de honger van de ziel nooit kunnen stillen. Om tegemoet te komen aan het werkelijke verlangen, het verlangen dat uit het diepst van de ziel oprijst en dat ook de grondslag is van alle fysieke verlangens, is deze kleine selectie gemaakt uit het werk van Marsilio Ficino:

– Een gesprek over God tussen God en de ziel
(uit het eerste brievenboek)

– Een verhandeling over de zintuigen (uit de Essays)

– De tweede sleutel tot de Platonische wijsheid (ook uit de Essays)

Gekalligrafeerde uitgave ter gelegenheid van de 500ste sterfdag van Marsilio Ficino

Voor Marsilio Ficino, 500 jaar later zie: Uitgaven

Voor Marsilio Ficino, Brieven zie: Brieven